Jak uniknąć zapłaty zachowku? Spory spadkowe

Sprawom spadkowym często towarzyszy wiele negatywnych emocji i sporów rodzinnych. Uporządkowanie spraw dotyczących dziedziczenia po zmarłym bywa stresujące, a powodem sporów często jest niewiedza o obowiązkach oraz prawach, które przysługują członkom rodziny w związku z dziedziczeniem. Jednym z pojęć, które warto znać, jest zachowek, czyli instytucja prawna, która jest formą rekompensaty pieniężnej, do której uprawniona jest bliska rodzina zmarłego, która nie została powołana do dziedziczenia. Oczywiste jest, że zobowiązani do zachowku chcą uniknąć jego zapłaty. W jaki sposób można to zrobić?

Kto jest uprawniony do zachowku i ile wynosi? 

W kodeksie cywilnym zostały określone osoby, które uprawnione są do tego, by żądać wypłaty zachowku. Zgodnie z art. 991 jest to najbliższa rodzina spadkodawcy, czyli jego małżonek, rodzice albo zstępny spadkodawcy, na przykład dziecko albo wnuk. O jego wypłacenie można się ubiegać w przypadku, kiedy bliska rodzina nie została powołana do dziedziczenia. Najczęściej zdarza się tak w sytuacji, której spadkobierca powierzył spadek osobie, która nie należy do kręgu rodzinnego.

Należy również wspomnieć, że zachowek nie uprawnia do uzyskania całości spadku, a jedynie do jej części. Uprawnionemu do zachowku zwykle przysługuje połowa wartości udziału w spadku. Wyjątkiem są małoletni oraz osoby, które są trwale niezdolne do podjęcia pracy. W takich sytuacjach mowa o 2/3 wartości udziału spadkowego.

Czy można uniknąć zapłaty zachowku?  

Spadkobiercy zwykle starają się uniknąć konieczności płacenia zachowku. Jest to możliwe po upływie pięcioletniego okresu przedawnienia roszczenia o zachowek. Oprócz tego spadkodawca może wydziedziczyć w testamencie określone osoby i przez to pozbawić je prawa do zachowku. Kolejnym przypadkiem jest zrzeczenie się dziedziczenia, jednak musi być ono dopełnione za życia spadkodawcy. Takie prawo przysługuje rodzicom, rodzeństwu, dziatkom, małżonkowi i zstępnym spadkodawcy.

Zapłaty zachowku można uniknąć również w przypadku niegodności dziedziczenia. Dochodzi do niego po śmierci spadkodawcy. Na podstawie art. 928 kodeksu cywilnego spadkobierca może być uznany za niegodnego dziedziczenia w przypadku nakłonienia do sporządzenia lub odwołania testamentu podstępem albo groźbą, ukrycia, zniszczenia albo podrobienia testamentu czy umyślnego dopuszczenia się ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy. Kolejnym przypadkiem jest naruszenie zasad współżycia społecznego. Niezbędne wówczas będzie udowodnienie, że zapłata zachowku jest niesłuszna i niesprawiedliwa. Jeżeli strony nie dojdą w tej kwestii do porozumienia, to niezbędne będzie skierowanie sprawy do sądu. Właściwe w każdej z powyższych sytuacji warto skorzystać z pomocy prawnej, by znać swoje prawa i obowiązki względem spadkodawcy ustawowego, testatora, a także pozostałych współspadkobierców.